In Het Belang van Limburg
March 2022
Het Belang van Limburg, March 26
ZELFPORTRETTEN MAKEN TROK FOTOGRAFEN MIES EN JOKE DOOR DE CORONAPERIODE
“In de schilderkunst zijn zelfportretten vanzelfsprekend. Waarom zou dat niet gelden in de fotografie?” Joke Timmermans (42) pakte haar camera en gaf zelf het antwoord, net als stadsgenote Mies Cosemans (39). Het resultaat is de expo Self-Portraits, nu in CCHa.
door Rudi SMEETS
Normaal gaat Joke Timmermans om het jaar tijdens de zomervakantie vijf à zes weken naar New York. Zonder haar partner, kunstenaar Herman Maes. Dan trekt ze zowel door de verpauperde buurten van The Bronx als door de dure straten van Manhattan. Niet om zich te ontspannen, maar om te fotograferen. Sinds 2014 legt ze het leven in The Big Apple vast in sprekende, kleurrijke beelden. Zo’n twee jaar geleden kocht ze een ticket voor haar trans-Atlantische reis. Op 10 maart, om precies te zijn, maar twee dagen later werd haar vlucht gecanceld. Corona.
“Daar zat ik, opgesloten tussen de muren van ons huis. Ik zag niet meteen wat ik met de vrijgekomen tijd moest aanvangen. Ik wilde eerst Herman fotograferen, maar dat vond hij absoluut geen goed plan. Daarom zocht ik naar alternatieven. Ik hoopte op een soort aha-erlebnis en die kwam er ook. Terwijl ik in bad zat, kreeg ik de ingeving om mezelf te fotograferen. Ik haalde er een zelfontspanner bij en begon aan een zoektocht naar licht, kleur, compositie en vorm in mijn eigen huis.”
Trouwjurk
Die ontdekkingsreis resulteerde in meer dan honderd portretten, waaruit ze er een aantal selecteerde voor de expo in ccha. Een gelijkaardig verhaal bij Mies Cosemans. Door de lockdownbeperkingen richtte ze haar lens op haar twee dochters van zes en negen. Dat leverde een serie herkenbare huistaferelen op.
In dezelfde periode begon ze ook zelfportretten te maken. Die beelden zijn de visualisering van verstilde, serene momenten in haar slaapkamer. Opvallend: ze draagt symbolisch oude kleren van familieleden. De trouwjurk van haar moeder en een jurk van de oma van haar echtgenoot, bijvoorbeeld.
“In de zoektocht naar mezelf wilde ik aangeven wie mij is voorgegaan. Wie we zijn, wordt voor een groot stuk bepaald door onze voorgeschiedenis. Voor een goed begrip: het was helemaal niet de bedoeling om mezelf in de picture te zetten. Van nature ben ik vrij introvert. In mijn opvoeding kreeg ik bescheidenheid als een essentiële waarde mee. Voor deze reeks moest ik een drempel overwinnen, maar ik ben tevreden dat ik dat heb gedaan. Het heeft me geholpen als persoon.”
Introspectief
“Een zelfportret is het resultaat van een proces”, haakt Joke Timmermans in. “Eerst maak je dergelijke foto’s voor jezelf. Pas in een later stadium post je ze op Instagram en durf je ook meer van jezelf blootgeven, zelfs letterlijk. Het was echt niet de bedoeling om mezelf zo Instagrammable mogelijk te portretteren. Ik zag mezelf niet als een protagonist, maar als een figurant in mijn eigen verhaal. Timing was daarbij heel belangrijk. Bij een zelfportret moet je net zo goed het juiste moment afwachten als bij een andere opname. Le moment décisif, zoals de Franse fotograaf Henri Cartier-Bresson het noemde.”
Gerhard Verfaillie, directeur van het Hasseltse cultuurcentrum, verduidelijkt waarom het zelfportret ook in de fotografie aan belang wint: “In de middeleeuwen waren beeldhouwers en schilders nog gewone vaklui, maar vanaf de vroeger renaissance kregen ze steeds meer de status van een bewonderde en hoog gewaardeerde kunstenaar. In de hedendaagse fotografie wordt die lijn doorgetrokken.”
